شاید تصور اینکه در حدود ۵۰ سال پیش، بیش از ۶۰ درصد از روستاهای کشور ایران برق نداشتند برای شما سخت باشد. ولی واقعیت این است که تقریبا ۵ دهه پیش زندگی مردم از طلوع خورشید آغاز می‌شد و در غروب آفتاب نیز به اتمام می‌رسید. دسترسی به هیچ وسیله برقی در روستاها امکان پذیر نبود. اما کم کم با پیشرفت تکنولوژی در کشور ایران، برنامه‌های توسعه‌ای مختلفی برای طراحی زیرساخت‌های سیستم برق روی کار آمدند.
به طوری که در حال حاضر روستاها و مناطق بسیار کمی در کشور ایران بدون سیستم برق هستند. آشنایی با تاریخچه صنعت برق در ایران برای بسیاری از افرادی که می‌خواهند با سیر توسعه این صنعت در ایران آشنا شوند، مهم است.
کشور ایران قبل از سال ۱۳۰۰ هیچ مفهومی از برق و سیستم برق رسانی و تجهیزات آن را درک نکرده بود. حتی درک اینکه شهرهای مختلف ایران به برق تجهیز شوند و مردم بتوانند در طول شبانه روز از برق استفاده کنند، سخت بود. اما کم کم تاریخچه صنعت برق در ایران از سال ۱۳۰۰ آغاز شد و در دهه‌های مختلف شاهد تغییرات زیادی در این سیستم بودیم.
آغاز تاریخچه صنعت برق در ایران مربوط به دهه سال ۱۳۰۰ است. در این زمان کم کم علاقه مندی به استفاده از برق در کشور ایران شکل می‌گیرد. در شهرهای بزرگ و کوچک، تاسیسات مختلفی برای توزیع و تولید برق روی کار می‌آیند. با این حال این اقدامات توسط افراد خاصی انجام می‌شدند و دولت نه تنها از آن‌ها حمایت نمی‌کرد، بلکه از این روند آگاه نیز نبود.
توسعه برق شبانه روزی در سال ۱۳۱۰ از سوی دولت مردان بررسی شد. در این زمان بود که فقط شهر تهران به برق شبانه روزی مجهز گردید.
در سال ۱۳۱۰ فقط قدم‌های اولیه برای برق شبانه روزی برداشته شدند. اما در سال ۱۳۱۶ برای اولین بار نیروگاه برق در کشور ایران راه اندازی شد. در این زمان هم بخش دولتی و هم بخش خصوصی برای برق رسانی به تهران فعالیت می‌کردند.
تاریخچه صنعت برق در ایران با برنامه‌های توسعه هفت ساله پهلوی دوم کمی تغییر کرد. به طوری که در این برنامه، توسعه صنعت برق در کشور برای تامین برق خانگی و رفاه اجتماعی در دستور کار قرار گرفت. بدین منظور سازمان برنامه، تعدادی مولدهای دیزلی با قدرت ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوواتی را تهیه کرد و سپس با سود ۳ درصد به شرکت‌های برق خصوصی و شهرداری‌ها فروخت. در نهایت پس از پایان این دوره هفت ساله در سال ۱۳۳۴، کشور قادر به تولید برق با قدرت ۴۰ مگاوات بود و توانست ۲۰۰ میلیون کیلووات برق را در ساعت تولید کند.
مجددا تاریخچه صنعت برق در ایران از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۴۱ متحول شد. در این زمان هدف افزایش تولید برق و کاهش هزینه‌های تولید و قیمت برق بود. در این چند سال توسعه برق در شهرهای بزرگ، شهرهای کوچک، منطقه خوزستان و تهران مورد بررسی قرار گرفت. از سال ۱۳۳۴ تا سال ۱۳۴۱، نیروگاه‌های برق آبی زیادی در کشور راه اندازی شدند که از جمله آن‌ها می‌توان به سد دز، سد کرج، سد سفید رود و نیروگاه حرارتی طرشت اشاره کرد.
شاید بتوانیم یکی از هزینه برترین سال‌های تاریخچه صنعت برق در ایران را همین ۵ سال بدانیم. چرا که حدود ۲۱ میلیارد ریال در آن زمان هزینه شد تا برق در شهرهای مختلفی از جمله اصفهان، شیراز، مشهد، رشت، همدان و ساری ارائه شوند. همچنین برق برای هفده شهر متوسط و شهرهای کوچک تامین گردید. سازمان برق ایران در ۱۳ دی سال ۱۳۴۱ در کشور ایران تاسیس شد و تا پایان سال ۱۳۴۴ به صورت مجزا فعالیت می‌کرد. اما پس از آن، با وزارت آب و برق ادغام شد.
برنامه چهارم عمرانی توسعه برق ایران از سال ۱۳۴۷ آغاز شد و تا پایان سال ۱۳۵۱ ادامه داشت. در این زمان نیروگاه‌های نسبتا بزرگ آبی تاسیس شدند. قدرت تولید برق در کشور ا ۱۵۹۹ مگاوات به ۳۳۵۴ مگاوات رسید. همچنین کشور توانست در هر ساعت امکان تولید ۹۵۵۳ میلیون کیلووات ساعت برق را عرضه کند. در همین حین در سال ۱۳۴۸، شرکت تولید و انتقال نیروی برق ایران با هدف برقراری داد و ستد انرژی برق و استفاده صحیح‌تر از منابع روی کار آمد.
یکی از موفق‌ترین دوره‌های زمانی در تاریخچه صنعت برق در ایران، از سال ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۵۶ است. این برنامه که حدود ۴ سال از تاریخچه صنعت برق در ایران را پوشش داد، توانست سیاست‌های مختلفی را در زمینه صنعت برق اجر کند. به طوری که واحدهای بزرگ حرارتی در شمال و جنوب کشور راه اندازی شدند. راه اندازی سد روی رودخانه‌های بزرگ و تامین برق مناطق دورافتاده کشور با کمک نیروگاه‌های دیزلی از جمله دستاوردهای داخلی بود.
در این بازه زمانی، حدود ۱۳۳۲ مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های گازی کشور افزوده شد. در پایا این دوره زمانی، قدرت برق در کشور ایران به ۷۱۰۵ مگاوات رسید. همچنین انرژی سالانه تولید شده به ۱۸۹۸۴ میلیون کیلووات در ساعت رسید. در این برنامه توسعه تعدادی از روستاهای کشور نیز به برق مجهز شدند.
در سال ۱۳۵۳ وزارت نیرو روی کار آمد تا امکان تنظیم و برنامه ریزی فعالیت‌های مربوط به انرژی کشور را فراهم کند. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، خودکفایی و سرمایه گذاری برای تولید برق در کشور ایران اولویت پیدا کرد. به طوری که امکان استفاده گسترده از انرژی برای مناطق محروم نیز فراهم شد.
هشت سال جنگ تحمیلی با وجود اینکه خسارات زیادی را به تاسیسات برقی وارد کرد، اما صنعت برق ایران را موظف به نگهداری و بهره برداری از این تاسیسات نمود. به طوری که در هر سال حدود ۱۸۰۰ روستا برق رسانی شدند. در نهایت میزان روستاهای دارای برق تا پایان سال ۱۳۶۷ به ۲۲۵۴۱ رسید.
پس از پایان جنگ تحمیلی، ترمیم خسارات ایجاد شده از سال ۱۳۶۷ آغاز شد و با سه سال کار شبانه روزی به اتمام رسید. پس از پایان جنگ، فعالیت صنعت برق در ایران نظم بیشتری پیدا کرد و توانست به قدرت بیشتری برسد. در حال حاضر نیز تجهیزات و تاسیسات مختلفی در کشور ایران اقدام به تولید برق می‌کنند و ایران در این زمینه به خودکفایی رسیده است.
تا سال ۱۴۰۳، ایران دارای بیش از ۴۰۰ واحد نیروگاهی در حال بهره‌برداری است که شامل انواع نیروگاه‌های حرارتی، برق‌آبی، هسته‌ای، بادی، خورشیدی و دیزلی می‌باشد.
برق برای نخستین‌بار در زمان ناصرالدین شاه قاجار وارد ایران شد. در سال ۱۲۶۴ هجری شمسی (برابر با حدود ۱۸۸۵ میلادی)، با دستور ناصرالدین شاه، اولین مولد برق برای روشنایی بخشی از کاخ گلستان خریداری و نصب شد. این برق محدود تنها برای روشنایی چند لامپ در کاخ سلطنتی استفاده می‌شد و استفاده عمومی نداشت. توسعه گسترده‌تر شبکه برق در ایران اما در دوره‌های بعد و به‌ویژه در دوران پهلوی آغاز شد.
با توجه به اهمیت تاریخچه صنعت برق در ایران، رشد و پیدایش این صنعت را از سال ۱۳۰۰ تا اواسط دهه هفتاد را بررسی کردیم. در حال حاضر شرکت‌های مختلفی برای تامین نیازهای داخلی اقدام به تولید لوله برق و تاسیسات مورد نیاز برای برق رسانی می‌کنند. شما می‌توانید برای خرید انواع لوله برق و نگهدارنده کابل برق به سایت گروه صنعتی رفیع مراجعه کنید و از طریق این سایت سفارش خود را ثبت نمایید.
